Duulaanka Israel ee Marinka Gaza ayaa maanta galay maalintii 400-aad, iyadoona illaa iyo haatan aysan xaqiijin saddexdii hadaf ee ay u weerartay Gaza.
Ciidamada Israel oo marba goob ku duulaya iyagoo ka baxaya dhul ay ku sugnaayeen ayaa si aan kala sooc lahayn u leynaya shacabka aan waxba galabsan, waxayna tani baalmarsan tahay qorshahooda dagaalka.
Ciidamada Israel ayaa Gaza u weeraray burburinta Ururka Xamaas, dib u soo celinta la haysteyaasha Israeliyiinta ee lagu soo qafaashay weerarkii 7-dii bishii October ee sanadkii hore iyo inaanan Gaza mustaqbalka laga soo weerarin Israel.
Ciidamada Israel ayaa bishii hore ee October xoogooda isugu geeyay waqooyiga Marinka Gaza, marka laga soo tago in cutubyo ka tirsan ay ku sugan yihiin deegaanka Rafah ee koonfurta Marinka Gaza. Ciidamada Israel ayaa deegaanada waqooyiga ka wada waxa uu taliskoodu ku sheegay hawlgal looga hortegayo in Xamaas ay dib ugu soo xoogeysato dhulkaasi, iyagoona qaybaha waqooyi ka go’doomiyay Gaza inteeda kale. Ciidamada ayaa si khasab ah dadka rayidka ah uga barakacinaya guryahooda iyo goobaha kale ee ay gabaadsanayaan, waxayna diidan yihiin in halkaasi la geeyo gargaarka bani’aadantinimo.
Siyaasadda iyo qorshaha guud ee Israel ayaa ah in shacabka Falastiin laga suuliyo waqooyiga Marinka Gaza. Wasiirka Maaliyadda Israel, Bezalel Smotrich ayaa qalabka Warbaahinta ka sheegay in Israel ay xoog ku qabsaneyso dhulkaasi, si loo soo dejiyo Israeliyiinta.
Dhanka kale Guddiga Difaaca Saxafiyiinta ee CPJ ayaa Israel ku eedeeyay inay kordhisay weeraradeeda ka dhanka ah Saxafiyiinta iyo Xarumaha Warbaahinta ee Marinka Gaza, tan iyo markii ay bilowday hawgalka militari ee waqooyiga Gaza.
Guddigan oo fadhigiisu yahay Magaalada New York ayaa sheegay in bishii October shan Saxafi lagu dilay waqooyiga Gaza. Maanta oo ugu dambeysay laba Saxafi oo lagu magacaabi jiray Ahmad Abu Sakhil iyo Zahra Abu Sakhil ayaa lagu dilay waqooyiga Gaza, ka dib markii Ciidamada Israel ay duqeeyeen Dugsiga Fahd Al-Sabah oo ay gabaadsanayeen. Labadan Saxafi oo walaalo ahaa ayaa lala dilay saddex qof oo kale oo aabahood uu ku jiro.
“Hadda ma jiraan Saxafiyiin khibrad leh oo ku haray waqooyiga Gaza, sida ay diiwaangeliyeen dhowr hay’adood oo caalami ah oo hawlgalkan ku tilmaamay olole ciribtir qowmiyadeed ah.” Ayay CPJ ku sheegtay warsaxaafadeed ay soo saartay.
Warsaxaafadeedka ayaa lagu yiri “13-kii bilood ee dagaalka uu socday, Israel waxay diidaneyd in Warbaahinta caalamiga ah ay si madaxbannaan u tagto Marinka Gaza.”
CPJ ayaa Israel ku eedeysay “Waxay u muuqataa inay caddahay in weerarada joogtada ah ee lagu hayo Warbaahinta iyo ololaha lagu sumcad dilayo dhowrka Wariye ee haray ay tahay xeelad si ula kac ah looga hortegayo in la soo bandhigo, waxa Israel ay halkaasi ka sameynayso.”
Warsaxaafadeedka CPJ ayaa sidoo kale lagu sheegay “Wariyeyaasha waxay muhiim u yihiin inay marqaati furaan, inta lagu jiro dagaalada, la’aantood dunida ma qori karto taariikhda.”
Guddiga Xuquuqul Insaanka Qaramada Midoobey ayaa Jimcihii sheegay in waxa ka socdaa Gaza ay yihiin dembiyo dagaal iyo xasuuq.
Madaxa Xuquuqul Insaanka Qaramada Midoobey, Volker Türk ayaa ku baaqay in si dhab ah loo eego eedeymaha ku xadgudubyada culus ee ka dhanka ah sharciga caalamiga ah ee bani’aadantinimada ee Israel ka gaysaneyso Marinka Gaza.
Volker Türk ayaa sheegay in dembiyada ka dhacaya Marinka Gaza ay ka dhasheen xadgudubyada joogtada ah ee Israel iyo ku dhaqan la’aanteeda sharciga caalamiga ah ee bani’aadantinimada.
Türk ayaa sheegay in Israel ay gaysaneyso weeraro aan kala sooc lahayn iyo inay weeraradeedu yihiin kuwo aanu wax taxadar ah ka muuqan.
Wasaaradda Caafimaadka Gaza ayaa Sabtidan sheegtay in tan iyo bilowgii dagaalka ay Ciidamada Israel dileen 43,552 qof, halka 102,765 kalena ay dhaawaceen.