Raysal Wasaaraha Israel, Benjamin Netanyahu ayaa qaadaya tallaabooyin aysan jecleysan Madaxda Mareykanka, isla-markaana uu ku fidinayo dagaalka ay ciidamadiisa kula jiraan kooxaha Falastiiniyiinta ee ka dagaalamaya Marinka Gaza.
Wararka ayaa sheegaya in Raysal Wasaaruhu uu ku amray Madaxda Wasaaradda Difaaca iyo Taliska Militariga in dhaqdhaqaaq ciidan laga bilaabo xadka dalka Lubnaan, si Israeliyiintii ku barakacay xiisadda kala dhaxeysa Ururka Xisbullah dib loogu soo celiyo guryahooda.
Raysal Wasaaraha ayaa la sheegay in uu lahaa amarka lagu weeraray qalabka isgaarsiinta ee Xisbullah iyo agabyada kale ee ay isticmaalaan shacabka dalkaasi ee sababay dhimashada iyo dhaawaca faraha badan.
Iyadoo Xisbullah ay si weyn uga carootay falkaasi, kuna hanjabtay in ay ka aargudan doonto ayuu Wasiirka Difaaca Israel, Yoav Gallant ku dhawaaqay weji cusub oo dagaal oo ka dhan ah Xisbullah.
Taliyaha Ciidamada Israel, General Herzi Halevi ayaa sheegay in la qorsheeyay tallaabooyin dheeri ah oo ka dhan ah Xisbullah, waxayna Ciidamada Militarigu dhaqdhaqaaq ciidan ka bilaabeen xadka ay Israel la wadaagto Lubnaan.
Wasaaradda Gaashaandhigga Mareykanka ee Pentagon-ka ayaa ka walaacsan in Israel ay weerar dhinaca dhulka ah ku qaaddo koonfurta Lubnaan.
Wasiirka Difaaca Mareykanka, Austin Lloyd ayaa baajiyay safar uu qorsheynayay in uu ku tago Bariga Dhexe, sababtoo ah colaada ka taagan xuduudda Lubnaan iyo Israel.
Wasiirka ayaa xalay sheegay in uu khadka teleefanka kula hadlay dhiggiisa Israel, isla-markaana uu la wadaagay walaaciisa ku saabsan kororka xiisadda ee labada dal.
Wasiirka ayaa sheegay in uu ku adkeeyay in arrinta shacabka Israel ee barakaca uga maqan deegaanada waqooyi lagu dhameeyo wada-xaajood diblomaasiyadeed, isla-markaana aan loo baahneyn hawlgal militari.
“Waxaan ku nuuxnuuxsaday muhiimadda ay leedahay in la gaaro go’aan diblomaasiyadeed oo u sahlaya dadka deegaanka inay si nabad ah ugu laabtaan guryahooda, labada dhinac ee xuduudda.” Ayuu yiri Wasiirku.
Wargeyska The Wall Street Journal ayaa daabacay in dhaqdhaqaaqyada iska horjeeda ee ka jira xuduudda ay keentay walaaca uu Pentagon-ku ka qabo in dhinacyadu uu ka dhex qarxo dagaal dhan kastaba leh.
Qaraxyadii is xigxigay ee 37-ka qof ku dhinteen, dhowr kuna ay ku dhaawacmeen ee Talaadadii iyo Arbacadii ka dhacay dalka Lubnaan ayaa kordhisay cabsida laga qabo dagaalka buuxa ee qarka loo saaran yahay.
Kumanaanka askari ee ay Israel soo dhoobtay aagga xuduudda iyo diyaargarowga ay Xisbullah waddo waxay calaamad u yihiin isku dhac ballaaran oo la filan karo.
Warbaahinta Mareykanka ayaa ku warameysa in Washington ay ka warqabtay in Israel ay qorsheynayso weerar ka dhan ah Xisbullah, ka hor weeraradii lagu bartilmaameedsaday qalabka isgaarsiinta, balse aysan ku baraarugsaneyn in Israel ay damacsan tahay weerar dhinaca dhulka oo ka dhan ah Xisbullah.
Dowladda Lubnaan oo ka carootay weerarada qaybtood ee lagu beegsaday dadka rayidka ah ayaa taageertay warka Xisbullah ay ku saabsan inay ka aargudanayaan Israel.
Wasiirka Arrimaha Dibadda Lubnaan, Abdallah Bou Habib oo xalay hadal ka jeediyay fadhi degdeg ah oo Xubnaha Golaha Ammaanka ay ka yeesheen weeraradii lagu qarxiyay qalabka isgaarsiinta ayaa ku tilmaamay hab dagaal oo aan horey loo arag, oo ah arxan-darro iyo argagax.
Weeraradan iyo xiisadda sii kordheysa ee ka taagan xuduudda ayaa loo arkaa mid Israel iyo Xisbullah dib ugu celineysa dagaalkii ugu dambeeyay ee dhex maray 18 sano ka hor (2006).
Mareykanka ayaa la sheegaya in uu rumeysan in Xisbullah ay haatan ka hub iyo ciidanba badan tahay sanadkii 2006, isla-markaana uu gebi ahaanba ka soo horjeedo in Israel ay soo geliso dagaalkan, xilligan oo Madaxda Xisbiga Dimoqraadiga Mareykanka ay diyaargarow ugu jira doorashada madaxtinimada dalkaasi ee qabsoomeysa 5-ta bisha November.
Wargeyska dalka Ingiriiska laga leeyahay ee Daily Mail ayaa qoray in Wasiiraka Difaaca Mareykanka uu Saraakiisha sarsare ee wasaaradda u sheegay in uu ka cabsi qabo in Israel ay ku duusho dalka Lubnaan.
Wasiirka Arrimaha Dibadda Mareykanka, Antony Blinken ayaa ka digay tallaabo kasta, oo wax u dhimeysa sida uu yiri dhameystirka heshiiska xabad joojinta Gaza. Blinken ayaa Khamiistii sheegay inaanan baahi loo qabin wax kasta oo adkeynaya in la gaaro heshiiska aadka loogu baahan yahay.
“Heshiiska Israel iyo Xamaas weli waa mid suurtagal ah oo lama huraan ah.” Ayuu yiri Blinken oo ka hadlayay shir jaraa’id oo isaga iyo dhiggiisa Masar Badr Abdel Aaty ay ku qabteen Magaalada Qaahira.
Iyadoo Mareykanka uu dadaal ugu jiro in la soo afjaro dagaalka Xamaas iyo Israel ku dhex maraya Marinka Gaza, inkastoo lagu eedeynayo inaysan daacad ka ahayn xabad joojin waarta oo laga sameeyo Gaza ayay haddana Israel isku dayeysaa in ay furin labaad oo dagaal ah ka furto Bariga Dhexe, waana wax lagu sheegay mid uu Aqalka Cad diidan yahay.
Afhayeenka Amniga Qaranka ee Aqalka Cad, John Kirby ayaa mar sii sheegay in Dowladda Mareykanka ay qayb ka tahay isku dayo diblomaasiyadeed, oo ay tahay in lagaga hortago colaadda Lubnaan iyo Israel.
Afhayeenka oo Warbaahinta la hadlay ayaa muujiyay in Mareykanku uu ka soo horjeedo in aag kale oo dagaal laga furo gobolka.
Mareykanka waxaa lagu tilmaamaa xulafada ugu weyn ee ay maanta Israel leedahay, haddana madaxda haatan majaraha u haysa Israel ayaa lagu dhaliilaa inaysan wax ixtiraam ahi u hayn nidaamka haatan ka arrimiya Aqalka Cad.
Mareykanka ayaa muddo dheer Israel ku ilaalinayay Bariga Dhexe, haddana waxa uu ku gowracan yahay inuu gar iyo gardarraba taageero, walow uu isku dayayo in uu xakameeyo.
Israel ayaa muddo tobanaan sano ah ku amar taagleynaysay Bariga Dhexe, iyadoo isku haleynaysa awoodda gadaal ka taagan. Israel waxay fahamsan tahay in ay lumisay taageeradii shacabka Mareykanka, sababtoo ah dembiyada ay ka gaysaneyso Marinka Gaza, haddana waxaa la leeyahay taasi uma joojin doonto, marka aad eegto galaangalka ay ku leedahay xafiiska ugu sarreya ee dalkaasi looga arrimiyo.
Maamulka Madaxweyne Joe Biden ayaa bishii August ku guuldareystay in uu cunaqabateyn ku soo rogo Wasiirada xagjirka ah ee ka tirsan Xukuumadda Raysal Wasaare Benjamin Netanyahu, taasoo ku tusineysa saameynta Israel ee siyaasadda Mareykanka.
Aqalka Cad ayaa arka in Wasiirka Amniga, Itamar Ben-Gvir iyo Wasiirka Maaliyadda, Bezalel Smotrich ay carqaladeynayaan heshiiska xabad joojinta Gaza iyo maxaabiis is dhaafsiga, isla-markaana ay hurinayaan rabshadaha ay Israeliyiinta ka sameynayaan Daanta Galbeed ee la haysto.
Wasiiradan oo axsaabta midigta fog ku metela xukuumadda isbahaysiga ku dhisan ayaa Netanyahu ka dalbaday inaanu wax dheg jalaq ah u siinin cadaadiska xoogan ee Washington, lana sii wado dagaalka lagu burburinayo Ururka Xamaas, haddii kalena ay ka bixi doonaan xukuumaddiisa, tallaabadan oo soo dedejineysa in dalka laga qabto doorasho waqtigeeda laga soo hormariyay.
Netanyahu oo adeegsanaya xeeladihiisa, si uu uga baxsado burburka xukuumaddiisa iyo dacwadda musuq-maasuq ee kaga furan maxkamadda gudaha ayaa dhowr jeer fashiliyay dadaaladii uu Mareykanku horkacayay ee la doonayay in xabad joojinta looga dhaqangeliyo Marinka Gaza, isagoo marba shuruudo cusub la imanayay miiska wada hadalka, ayna iska diiday Xamaas, keentayna in dagaalka Gaza uu sii socdo.
Aqalka Cad ayaa si toos ah iyo si aan toos ahaynba Netanyahu ugu taageerayay soo jeedintiisa, illaa Xamaas ay Madaxweyne Biden ku eedeyso inaanu dhexdhexaad ka ahayn wada hadalada ay garwadeenka ka yihiin Masar iyo Qatar.
Dagaalkan bishii 12-aad ka soconaya Marinka Gaza ayaa si aan horey loo arag u saameeyay gudaha Mareykanka, iyadoo ayna shacabka Mareykanka dib u doorashada Xisbiga Dimoqraadiga ee hoggaaminka dalka ee afarta sano ee soo socota ku xiray in la joojiyo dhiigga ku daadanaya Gaza.
Tanaasulkii & dabacsanaantii uu Maamulka Madaxweyne Biden u sameynayay Israel iyo madax adeyga kooxda Netanyahu ayaa waxaa la leeyahay waxay madax xanuun ku ridday Saraakiisha Aqalka Cad, waana xilli Washington aysan meel cidlo ah uga tagi karin Tel Aviv.
Bulshada caalamka oo ay ku jiraan kuwa Mareykanka ayaa Aqalka Cad ku cambaareeyay taageerada indha la’aanta ah ee Israel, bacdamaa ay weli ku foogan tahay inay sii waddo dagaalkeeda baalka marsan shuruucda caalamiga ah iyo inay xoog ku sii haysato dhulka laga haysto dadka Carabta.
Israel ayaa Mareykanka ku hor fadeexeysay dunida, ka dib markii uu ku fashilmay in awoodiisa iyo saameyntiisa siyaasadeed uu Tel Aviv uga joojiyo xasuuqa ka dhanka ah dadka reer Gaza.
Qorshaha uu haatan Netanyahu colaadda ugu ballaarinayo dalka Lubnaan ayaa xaaladda gobolka ay colaadda ku soo noqnoqotay ka dhigeysa mid hubinti la’aan ah.
Ma cadda tallaabada xigta ee ay Washington qaadi karto, si loo daba qabto xiisadda sii kordheysa ee ka jirta gobolka.