Go’doominta guud ee ay Israel gelisay Marinka Gaza ayaa adkeysay xaaladda nololeed ee dadka rayidka ah, iyadoo dhanka kalena ay shacabku wajahayaan weeraro aan kala sooc lahayn.
Go’doomintan daran ayaa wax ciriiri ah ka dhigtay in la helo waxyaabaha aasaasiga ah, sida cuntada, biyaha, shidaalka iyo sahayda dawada ee aadka loogu baahan yahay.
Saraakiisha caafimaadka ayaa sheegaya in Gaza ay hadda wajaheyso masiibadii ay horey uga digayaan, ka dib markii biyaha oo waxa ugu yar ah ay adkaatay inay dadku helaan.
Hay’adaha Qaramada Midoobey ee ka hawlgala Marinka Gaza ayaa qiray in shacabka laga barakaciyay guryahooda ay ku nool yihiin teendhooyin ay hareerahooda halakeeyeen bulaacaduhu, halkaas oo waddooyinku ay dul socdaan biyaha wasaqeysan.
Philippe Lazzarini, Madaxa Hay’adda Qaramada Midoobay U Qaabilsan Gargaarka & Arrimaha Qaxootiga Falastiiniyiinta (UNRWA) ayaa sheegay in bulaacaduhu ay si toos ah ugu butaacayaan waddooyinka, isla-markaana uu duulaanka Israel sababay in Gaza ay noqoto mid aanu ka jirin wax Fayadhowr.
Hay’adaha caalamiga ah ee ka hawlgala dhulka go’doonsan ayaa sheegay in biyaha nadiifta ah ay Gaza ka noqdeen wax aanay dadku wada heli karin.
Weerarada joogtada ah ee Israel iyo shidaalka la hortaagan yahay ayaa soo dedejisay inay xirmaan warshadihii biyaha sifeynayay ee ku yaalay qaybaha Marinka Gaza.
Diyaaradaha dagaalka Israel, keliya ma beegsanayaan shacabka aan hubeysneyn, balse sidoo kale waxay burburinayaan kaabeyaasha rayidka ee muhiimka u ah nolosha.
UNRWA waxay sheegtay in qoysasku ay masaafo dheer u lugeeyaan, iyadoo uu kuleyl daran jiro, si ay u helaan biyaha ay u baahan yihiin.
Hay’adaha gargaarka ayaa marar dhif ah si adag gawaarida biyaha ku soo geliya Marinka Gaza, mana ahan mid dabooli karta baahida biyo ee ay dadku qabaan.
Madaxa Guddiga Caalamiga ah ee Laanqayrta Cas (ICRC) ee Gaza, William Schomburg ayaa sheegay in dadka rayidka ah ay u baahan yihiin biyo nadiif ah iyo adeegyo fayadhowr.
William Schomburg ayaa ku baaqay in gargaarka bani’aadantinimo loo ogolaado Marinka Gaza, si loo gaarsiiyo dadka rayidka ah ee u baahan, waana xilli Kaalmada bani’aadantinimo ay Gaza ka noqotay, waxa loogu baahida badan yahay.
Sidoo kale inta badan isbitaalada Gaza ayaa u xirmay weerarada Israel iyo shidaal la’aanta, tiiyoo meelaha qaarkood ay dhakhaatiirku ku shaqeynayaan dawo iyo koronto la’aan, si loo badbaadiyo bukaanada iyo dadka dhaawacyada qaba.
Iyadoo dadku ay isku dayayaan si ay u noolaadaan ayay haddana Israel juhdi badani ku bixineysaa, sidii ay xaaladdooda uga sii dari lahayd, tanina waxay qayb ka tahay ciqaab wadareedyadeeda ka dhanka ah shacabka la dhibaatoonaya ficiladeeda waxashnimada ah.
Qaramada Midoobey ayaa horey ugu dhawaaqday in hannaankii caafimaadka Gaza uu gebi ahaanba burburay.
Madaxa Xuquuqul Insaanka Qaramada Midoobey, Volker Türk ayaa sheegay in xadgudubyada Israel ee ka dhanka ah xuquuqda aadanaha ay u dhigmaan dembiyo dagaal.
Volker Türk ayaa sheegay in Israel ay si joogto ah ugu guuldareysatay inay isticmaasho hababka dagaalka, si looga fogaado waxyeelada shacabka iyo kaabeyaasha rayidka.
Bulshada dunida ayaa ka walaacsan dembiyada Israel ka gaysaneyso Marinka Gaza iyo sida falcelinta dowladaha caalamka ay u hooseyso.
Dhanka kale Wasaaradda Caafimaadka Gaza ayaa maanta sheegtay in 24-kii saac ee ugu dambeysay ay Ciidamada Israel dileen 64 qof, 105 kaena ay dhaawaceen.
Tan iyo bilowgii dagaalka, tirada dadka rayidka ah ee ay dileen Ciidamada Israel ayaa gaartay 38,983 qof, halka dhaawacuna uu sii caga-cageynayo 89,727 qof, sida ay xaqiijisay wasaaraddu.
Hawlgalada Israel ee Marinka Gaza ayaa waxaa caddeymo ku filan loogu hayaa in ay baalmarsan yihiin shuruucda caalamiga ah ee bani’aadantinimada iyo kan dagaalka.
Israel ayaa marar badan lagu eedeeyay in ay ka gudubtay khadka cas ee bani’aadantinimada, marka aad milicsato in ciidamadeeda ay hadafyo militari ka dhiganayaan dhulka ay rayidku ku badan yihiin iyo weliba goobaha ka caagan dagaalada, sida isbitaalada, iskuulada, masaajida, kaniisadaha, kaabeyaasha kale ee rayidka iyo in ay carqaladeynayaan dadaalada ay hay’adaha caalamiga ah ku doonayaan in ay gargaarka naf badbaadinta ah ku geeyaan Marinka Gaza, si loo badbaadiyo nafo badan.
Si kastaba ha-ahaatee gacanta adag ee ay Israel ku maquunineyso shacabka aan hubeysneyn ayaa lagu sheegay wax aan horey loo arag, oo abuuray xaalad aan la arkin.